مدل‌سازی عامل بنیان، رویکردی نوین در مدل‌سازی مسائل پیچیده اخلاقی

زمینه: امروزه ضرورت توجه به ابعاد اخلاقی در بسیاری از مسائل تصمیم‌گیری که در سطوح مختلف جهانی، کشوری، منطقه‌ای و یا سازمانی مطرح می‌شود به امری انکارناپذیر تبدیل شده است. تحولاتی نظیر جهانی‌سازی، گسترش ارتباطات، ظهور و توسعه شرکت‌های بزرگ چند ملیتی، بازارهای بزرگ مالی و ... موجب درهم تنیده شدن منافع جوامعی شده است که پیش از این تأثیرگذاری چندانی برهم نداشته‌اند. ازاین‌رو در دوران ما نتیجه اقدامات و تصمیمات جوامع مختلف بیش از هر زمان دیگری بر جوامع دیگر و همچنین بر نسل‌های آتی تأثیرگذار است. لحاظ کردن مسائل اخلاقی در تحقیق در عملیات به‌عنوان ابزاری قدرتمند در پشتیبانی از تصمیم‌گیری به سیاست‌گذاران و مدیران کمک می‌کند تا با در نظر گرفتن منافع همه ذی‌نفعان تصمیم‌گیری نمایند.   روش کار: این مقاله مروری، پس از تبیین مفهوم و ابعاد اخلاق در علم مدیریت و تصمیم‌گیری، به توضیح پیش‌نیازهای لازم برای مدل‌سازی مسائل با ابعاد اخلاقی و کاربرد روش‌های تحقیق درعملیات(OR)  در مدل‌سازی این مسائل تشریح می‌گردد و به‌طور خاص، روش مدل‌سازی عامل­بنیان (ABM) به‌عنوان یک روش نظامند قدرتمند در مدل‌سازی این‌گونه مسائل معرفی می‌شود.   نتیجه‌گیری: اغلب روش‌های کلاسیک OR که عموماً در مسائل بهینه‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند برای مسائل جدید با مضامین اخلاقی قابل استفاده نیستند و لازم است روش‌ها و ابزارهای جدیدتری برای مدل‌سازی و حل این‌گونه مسائل توسعه یابد. در این مقاله روش مدل‌سازی عامل بنیان به‌عنوان ابزاری قدرتمند برای مدل‌سازی مسائل اخلاقی و علوم اجتماعی پیشنهاد شده است.